Verwacht: nieuwe vertaling van de Faustroll
Er hangt blijkbaar iets in de lucht. Vorige maand plaatste ik hier mijn vertalingen van twee hoofdstukken (hier en hier) uit een van de minst bekende en tegelijkertijd meest belangrijke boeken van de moderne literatuurgeschiedenis: Gestes et Opinions du Docteur Faustroll, Pataphysicien van Alfred Jarry. Wat blijkt: dit jaar verschijnt als het goed is een complete vertaling met door Liesbeth van Nes met zeer uitgebreid commentaar verzorgd door Van Nes in samenwerking met Pieter de Nijs en Bastiaan van der Velden. Binnenkort houden de personages Bosse-de-Nage, Panmuphle en doctor Faustroll zelf de Nederlandse boekenliefhebber dus weer wakker tijdens hun roemruchte bootreis van Parijs naar Parijs.
De ‘Faustroll’ werd door Apollinaire uitgeroepen tot de belangrijkste roman van 1911 en volgens velen markeert dit boek het begin van het surrealisme en andere moderne stromingen. Jarry heeft een eeuw na zijn dood wereldwijd nog een grote aanhang. Marcel Duchamp beschouwde hem als een god en hij is de onmisbare schakel in de conceptuele lijn die loopt van Socrates en Diogenes van Sinope via de cynische satirici naar Rabelais, Laurence Sterne en Thomas Carlyle naar de conceptuele kunst van mensen als Duchamp, Tom Marioni en bij ons Wim T. Schippers, naar het surrealisme van André Breton c.s., naar literaire curiositeiten als de Oulipo en naar de muziek van grootheden als Frank Zappa. Zijn tijdgenoot Rachilde noemde hem ‘Le surmâle des lettres’, de literaire superman. De avant-gardewebsite UbuWeb is vernoemd naar Jarry’s alter ego père Ubu.Rutger Koplands laatste publicatie, ‘Inleiding in de patafysica?’ was gewijd aan de door Jarry ontwikkelde ‘wetenschap’, de leer waar doctor Faustroll de lezer in meeneemt in Gestes et Opinions du Docteur Faustroll, Pataphysicien.
Met die lange titel eert Jarry zijn voorgangers: hij voert zichzelf op als de trol uit Peer Gynt (een rol die hij daadwerkelijk had gespeeld) in combinatie met het faustiaanse thema van Carlyle en neemt grote delen over van de titel van Sternes The Life and Opinions of Tristram Shandy, Gentleman, dat op zijn beurt een knipoog was naar Daniel Defoes The Life and Strange Adventures of Robinson Crusoe of York, Mariner en het boek waar het cynisme zijn blijvende populariteit aan dankt, de Levens en opvattingen van beroemde filosofen van Diogenes Laërtius.
