Wat is tchatcha?
beeld: Joanna Kosinska, Unsplash (publ. dom.)
Gisteren plaatsten we het eerste deel van ons Que vlo-ve?-feuilleton, met daarin een typische Apollinaireaanse opsomming van details, waaronder de Ardeense specialiteit tchatcha. Wat is tchatcha en wat is het recept?
De passage:
Mais il chantait aussi la gloire des airelles, des myrtilles et le bien que font aux tripes humaines du lait et des myrtilles, c’est-à-dire le tchatcha archidivin, ambrosiaque.
Maar hij bezong ook de glorie van de bosbessen, van de blauwe bosbessen en de goede werking voor de ingewanden van melk en blauwe bosbessen, dat wil zeggen de goddelijke ambrozijn genaamd tchatcha.
Apollinaire, ‘Que vlo-ve?’
Er bestaat een woordenboek van obscure woorden uit het werk van Guillaume Apollinaire en daarin wordt tchatcha omschreven als ‘marmelade de myrtilles’. Wat Fransen ‘marmelade’ noemen, kan zowel een vruchtenmoes als een jam zijn.
Via Google is er ook het een en ander te vinden. Hier wordt het omschreven als geplette bosbessen met suiker voor op taarten en kennelijk bestaat er ook een Suske en Wiske-album waarin het genoemd wordt, De macabere macralles: ‘Gustine Maca verschijnt in de cabine van de teletransfor met een pot tcha-tcha en ze zegt dat dit nectar van geplette bosbessen is.’ (Wikipedia) De strip is gebaseerd op een bekende legende uit Vielsalm, die Apollinaire mogelijk gekend heeft.
Ik ging er bij het vertalen eerst vanuit dat melk in het recept hoort, maar dat lijkt me niet juist. Je voegt suiker aan bessen toe om ze houdbaar te maken, door melk toe te voegen maak je het weer bederfelijk. Je doet de tchatcha dus achteraf in de melk of gebruikt ze apart.
Recept voor tchatcha
Ik kan geen recept voor tchatcha vinden. Google suggereert voor bosbessencompote een verhouding van 60 gram suiker op 500 gram bosbessen, maar dat is misschien wat veel suiker. Met 40 proberen?
Zou het een rauw gerecht zijn? Was dan de bosbessen, laat ze uitlekken en doe ze in een kom. Pletten, bestrooien met suiker en wegzetten. Voor een echte compote zet je suiker en gewassen bessen op in een bodempje water en laat je het geheel zachtjes stoven (5 à 10 min.?). Het pletten kun je dan denk ik beter na het stoven doen. Een beetje rasp van een (biologische) citroen lijkt me een smakelijke toevoeging.
Nu de melk nog. Het makkelijkste lijkt mij om een paar scheppen tchatcha in een mok te doen en dit aan te vullen met volle melk. Goed roeren en klaar. Je kunt de melk en de tchatcha zoals gezegd ook apart consumeren.
