De vermoorde dichter I: Naam

Beeld: publiek domein, via Gallica.fr

Voor René Dalize*

Tekst: Guillaume Apollinaire (Wouter van der Land vert.)

Croniamantal is tegenwoordig wereldberoemd. Honderddrieëntwintig plaatsen in zeven landen op vier continenten strijden om de eer deze uitzonderlijke held te hebben voortgebracht. Ik zal verderop proberen om deze belangrijke kwestie toe te lichten.
 Al deze volkeren hebben de welluidende naam Croniamantal in meer of mindere mate aangepast. De Arabieren, Turken en anderen die van rechts naar links lezen, hebben niet verzuimd om hem uit te spreken als ‘Latnamaïnorc’, hoewel de Turken hem bizar genoeg aanduiden als Pata, wat naar believen kan staan voor gans of mannelijk lid. De Russen geven hem de bijnaam Viperdok, wat staat voor ‘geboren uit een scheet’; we zullen later de reden voor deze spotnaam ontdekken.

De Scandinaviërs, of in elk geval de Elfdalers, noemen hem meestal in het Latijn quoniam, wat ‘omdat’ betekent, maar in middeleeuwse volksverhalen vaak een aanduiding is voor ‘edele delen’. We zien dat bij de Saxen en Turken zich hetzelfde gevoel openbaart en dat zij hem een gelijke bijnaam geven, maar de oorsprong hiervan is onduidelijk. Men gaat er vanuit dat het een eufemistische toespeling is op de inhoud van het medisch rapport over de dood van Croniamantal door de Marseillaanse arts Ratiboul. Volgens dat officiële stuk waren alle organen van Croniamantal gezond, maar daar voegde de gerechtsarts net als aide-majoor Henry bij Napoléon aan toe: partes viriles exiguitatis insignis, sicut pueri.
 Er zijn bovendien landen waar de croniamantaliaanse mannelijkheid compleet verdwenen is. In het morenland noemen de negers hem Tsatsa of Dzadza of Rsoussour — dit zijn vrouwelijke namen, want ze hebben Croniamantal vervrouwelijkt zoals de Byzantijnen dat hebben gedaan met Goede Vrijdag door er Sainte Parascève van te maken.

ga door naar hoofdstuk II: Verwekking

Noten

Dit titelverhaal heeft de lengte van een novelle en beslaat meer dan de helft van de oorspronkelijke bundel. De basis is een collage van eerder geschreven teksten, die A. voor dit doel in meer of mindere mate heeft herschreven. Deze techniek is deels geïnspireerd op Alfred Jarry, die in zijn Gestes et Opinions du Docteur Faustroll, Pataphysicien een fabel verwerkte op soortgelijke manier als A. hier doet. Zij sluit ook aan op de collages van de kubisten, waarmee hij bevriend was. A. plakt niet alleen fragmenten aan elkaar, hij wisselt ook vaak van genre en schrijfstijl.
De naam Croniamantal is mogelijk samengesteld uit de woorden Cro-Magnon en Néandertal en dat maakt de dichter-held tot een soort universele oermens. De onenigheid over diens geboorteplaats is een verwijzing naar Homerus. De woorden viperdoc en pata vond Apollinaire in de boekenserie Krytadia, deel III en V.

Bron: Gallica.fr (publ. dom.)

* Schoolkameraad van A. en medeoprichter van het literair tijdschrift Les Soirées de Paris. Hij sneuvelde op 7 mei 1917 in WO I en A. droeg ook zijn bundel Calligrammes (1918) aan hem op.