De orangeade
beeld: Pixabay (CC0)
We vertalen een aantal Teruggevonden verhalen van Guillaume Apollinaire. Hij publiceerde ze kort voor zijn overlijden en dat is de hoofdreden waarom ze nooit gebundeld en niet in vertaling beschikbaar zijn. Vandaag opnieuw een van de ‘Excelsior-verhalen.’ ‘L’Orangeade’, verscheen op 5 april 1918 in deze krant. Voor de lezers was het natuurlijk prettig om de verschrikkingen van de oorlog even te ontvluchten door een misdaadverhaal te lezen.
Het woord ‘orangeade’ is te onzent in onbruik geraakt, we hebben het over sinaassappellimonade, -nectar, -drink of Punica, Orangina, Sisi, etc.
De orangeade
door Guillaume Apollinaire | vertaling: Wouter van der Land
De grote dagbladen in Parijs hebben nauwelijks aandacht besteed aan de zaak van James Kimberlin, die voor grote ophef zorgde in Australië en tot in Engeland. De berichten vermeldden niet meer dan dat de voor moord gearresteerde James Kimberlin werd berecht, veroordeeld en terechtgesteld.
Tijdens deze gebeurtenissen bevond ik mij in Melbourne en ik kende de dokter een beetje. Omdat ik hem een paar keer heb mogen ontmoeten, heb ik het uitzonderlijke niveau van zijn geest, die volkomen draaide om de wetenschap, op waarde kunnen schatten. Zijn reputatie als arts was ongeëvenaard in Australië. Zijn clientèle was dan ook zeer omvangrijk. Hij was een man van een jaar of veertig en buitengewoon energiek. De vrijgezel leidde een onberispelijk leven en iedereen was het erover eens dat er niets op hem was aan te merken.
Men schreef hem overigens een bijzonder kenmerk toe dat hem beter karakteriseerde dan wat dan ook: hij was naar men zei zo bang voor de dood dat, op het moment dat hij hij naar een zieke werd geroepen die hij als verloren beschouwde, hem weigerde te verzorgen en vroeg om een van zijn vakgenoten op te roepen.
Maar zulke gevallen waren uiterst zeldzaam, zo werd er snel bijgezegd. Men verzekerde dat hij zich
slechts twee maal gedurende zijn lange loopbaan als dokter had terugtrokken, zonder de behandeling te proberen die men hem had voorgesteld. Daarnaast deed het gerucht de ronde dat dokter James Kimberlin alle zieken die hij had verzorgd genezen en dat zodra hij een advies had gegeven en een medicijn had voorgeschreven, men zeker kon zijn van genezing.
Toen de kranten over zijn arrestatie voor moord hadden bericht, sprak iedereen van een schandelijke dwaling, zozeer leek James Kimberlin een zuiver leven te lijden. Maar al snel drong de waarheid tot iedereen door. Men kon zich alleen nog maar verbazen over de buitengewone toedracht van de door de dokter gepleegde misdaad.
De details van die omstandigheden verdienen het om gekend te hebben. We hebben het over meer dan een bericht uit een nieuwsrubriek. De manier waarop professionele routine op slag zorgde voor de ontsporing van een eerlijke en oprechte geest, voor wie het verlengen van het leven van zijn medemensen op de eerste plaats kwam, is bijna niet voor te stellen.
We hoeven niet bang te zijn dat iets van deze orde ooit bij ons plaats zal vinden. Onze geleerden zijn te verstandig en de passie voor de wetenschap is altijd ondergeschikt aan medemenselijkheid. Dit kon alleen plaatsvinden in een nieuw land, waar een arts, wanneer hij geleerd en kundig is, zo’n aanzien geniet, dat hij zich boven de wet kan gaan wanen en meester van de levens die hij redt van de dood.
Hier zijn de feiten:
Een zekere Lee Lewes, schaapsherder, gekomen uit het binnenland met een groot bedrag in goudstukken, die hij dankzij een reeks jaren zonder droogte had kunnen vergaren, voelde zich al lang ondermijnd door een pijn, waarvan niemand hem de oorzaak had kunnen noemen.
In Melbourne ging de herder onmiddellijk bij verschillende artsen langs, die oordeelden dat het te laat was om iets te ondernemen en raadden hem aan om zijn testament op te maken.
Lee Lewes ging rechtstreeks naar een bar met plan zijn goudstukken uit te geven en zichzelf daarna een kogel door het hoofd te schieten. Maar hij had zo’n verslagen houding, dat hij het medeleven opwekte van de barjuffrouw, een roodharige Ierse, aan wie hij zijn beklagenswaardige toestand uiteenzette. Deze raadde hem aan om ogenblikkelijk dokter James Kimberlin te raadplegen en hij gaf zo hoog van hem op dat Lee Lewis direct de moed hervond, afzag van zelfmoord, zijn glas sterkedrank liet staan en op weg ging om zich aan de deur bij de beroemde arts te meldden.
Hij arriveert, stelt zich voor en voltooit het verhaal van zijn pijnen. De dokter onderzoekt hem en vertelt hem koeltjes dat hem niets kan voorschrijven.
Lee Lewes dringt aan.
’Dokter, ik smeek u, geef me niet op’, zegt hij, want als u het opgeeft is dat hetzelfde als een terdoodveroordeling.’
James Kimberlin kijkt hem aan. Hij voelt veel medelijden voor deze man, waarvan hij weet dat hij verloren is.
’Waarom zou ik hem wanhopig maken?’, denkt hij, ‘Laat hem tenminste sterven met het idee dat hij het redt.’
’Goed dan’, zegt hij, ‘drink orangeade en drink er zoveel van als u wilt.’
Lee Lewes ging gerustgesteld weg en dokter Kimberlin, die er zeker van was dat hij niet lang meer zou leven, vergat dit ongelegen bezoek.
Ondertussen nam de zieke orangeades. Hij dronk ze dag en nacht. Hij dronk er een jaar lang van, waardoor
hij zijn gezondheid en zijn buikje terugkreeg.
Klaar om terug te keren naar de wilde gebieden waar hij zijn schapen hoedde, vond Lewes dat hij zijn dankbaarheid aan zijn redder moest gaan betuigen.
Voorzien van een kostbaar cadeau zocht hij hem op. Dokter Kimberlin kon hem met moeite herkennen. Zo’n wonderbaarlijke genezing kon hij niet geloven.
Maar tenslotte kan hij niet twijfelen aan het goede resultaat van de orangeades die hij had voorgeschreven en vervuld van een mateloze nieuwsgierigheid naar de oorzaken van die genezing vraagt hij Lee Lewes om naar zijn praktijkruimte te gaan, waar hij bevangen door een soort professionele waanzin een revolver pakt en hem een kogel door het hoofd schiet, autopsie verricht, en bij het onderzoek naar het lijk zoekt naar de oorzaak van de ziekte, waarvan geen zijn vakgenoten de oorsprong heeft kunnen vinden en die hij ongewild genezen had.
Maar toen hij eenmaal tot bezinning was gekomen, kreeg hij angst voor zijn misdaad en verliet hij de stad en dwaalde hij dagenlang over de vlakten tot het moment dat de politie, die op de hoogte was van zijn verdwijning en het lijk had ontdekt, de buitengewone misdadiger terugvond in een schaduwloos bos, zoals alle bossen in Australië zijn, precies op het moment dat hij zich voorbereidde om een einde aan zijn leven te maken.
Om kort te gaan, James Kimberlin probeerde tevergeefs erkenning te krijgen bij de rechters dat hij slechts in een moment van verdwazing gehandeld had.Hij werd veroordeeld en moest betalen met zijn leven voor de zonderlinge aanslag die hij had gepleegd in een razernij die veroorzaakt was door een verbazing, die geenszins crimineel, maar zuiver wetenschappelijk van aard was.