Maand van de woordspeling: portmanteaus
We leven in februadri met een extra ‘d’ want het is een schrikkeljaar en dus een toepasselijke maand om het over woordspelingen te hebben. Woordspelingen komen niet alleen voor in light verse. Integendeel. Omdat het de week van de Faustroll is, beginnen we met portmanteauwoorden of blends, waarvan voorbeelden in het openingsplaatje te vinden zijn.
Wat zijn portmanteauwoorden?
Bij een portmanteau voeg je twee of meer woorden samen op een niet-standaard manier. De standaardmanier is bijvoorbeeld mootorweg+ hotel = moterweghotel. Voor een portmanteau voeg je de grondwoorden toe door ze samen te vlechten of door ze een beetje bij te snoeien voordat je ze samenvoegt. dan krijg je dus bijvoorbeeld motel.
Waar komen ze vandaan?
De oude Romeinen waren ons weer eens voor. In de opgravingen bij de Vesuvius werd een amfoor met de tekst Vesuvinum gevonden, (zeer waarschijnlijk) een bewust gevormde blend van Vesuvius + vinum (wijn). Shakespeare, Jonathan Swift en andere bekende schrijvers gebruikten deze woordvormingstechniek voordat Lewis Carroll haar vergeleek met een jassentas, in het Engels portmanteau (in het Frans: portemanteau).
Niet alleen door Carroll groeide de populariteit vanaf de negentiende eeuw. De periode van grote technologische vooruitgang en commerciële expansie begon en er was grote behoefte aan nieuwe woorden voor producten en bedrijven.
Welke mogelijkheden zijn er?
1 Type Pluto (Pipe-Lines Under The Ocean): als woord uitspreekbare letterafkorting
Dit is een randgeval van wat je portmanteauwoord zou willen noemen, maar er is geen harde scheidslijn tussen gewone afkortingen en blends. Het resultaat hoeft niet betekenisvol te zijn, zoals bij Gafpa.
2 Type Esso: combinatie van als woord uitgeschreven letters
Ander voorbeeld: Esveha (Simons-Veerkade-Haag), alhoewel je dit ook als mengvorm kunt analyseren.
3 Type InterPol: afkorting met meerdere beginletters
Dit is nog steeds meer een afkortingsvorm dan een ware portmanteauvorm. Van Kooten en de Bie introduceerden ooit WiBoCri als afkorting voor witteboordencrimineel.
4 Mengvormen van 1–3
.. Type brunch
Woord 1 wordt aan het eind, en woord 2 aan het begin verkort en de twee worden aan elkaar geplakt.
.. Type Monicagate
.. Type bikini
.. Type bikini
(wordt vervolgd)
